Pełnoprawna niepełnosprawność – czyli o wsparciu naszej (osób niepełnosprawnych) pracy raz jeszcze.

We wtorek wybieram się na konferencję: Inny a wymiar sprawiedliwości. Dotyczyć ma m.in.  sytuacji osób niepełnosprawnych w różnych okolicznościach związanych z tzw. wymiarem sprawiedliwości. O niej jeszcze kiedyś napiszę, a tymczasem mogę podzielić się materiałami z konferencji pt. „Pełnosprawna Niepełnosprawność”, zorganizowanej w Poznaniu, przez Naczelną Radę Adwokacką we współpracy z Komisją Praw Człowieka przy NRA i z Biurem Rady Europy w Polsce. Konferencja została nagrana, opatrzona tłumaczeniem języka migowego i opublikowana pod tym: linkiem.

Jeden z gości konferencji – Pani Dr Hanna Machińska, Dyrektor Biura Rady Europy wspomniała dyskusje, jakie toczyły się kiedyś na temat sposobu zatrudniania osób niepełnosprawnych oraz okoliczność, że wśród środowisk zabierających głos w tej kwestii przeważała koncepcja tzw. pracy chronionej.

Obecnie zaczyna się odchodzić od preferowania zakładów pracy chronionej, w kierunku tzw. otwartego rynku pracy. Wsparcie osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy jest jednak nadal niewystarczające, a wydatkowane na ten cel środki często nie trafiają do najbardziej potrzebujących.

Obecny system refundacji kosztów zatrudnienia promuje pracodawcę, kosztem pracownika.

Niestety promuje także zatrudnianie osób niepełnosprawnych na najniżej płatnych stanowiskach pracy.

To pracodawca otrzymuje:
1. zwrot części kosztów zatrudnienia osoby niepełnosprawnej,
2. zwrot części kosztów zatrudnienia osoby pomagającej osobie niepełnosprawnej w miejscu pracy,
3. zwrot kosztów szkolenia tej ostatniej, a także –
4. zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.

Ustawodawca jak na razie nie chce niwelować różnic w dostępie do zatrudnienia przez dofinansowanie bądź zwrot choćby części kosztów zatrudnienia osoby pomagającej osobie niepełnosprawnej w miejscu pracy lub w dojeździe do pracy, w sytuacji, gdyby to osoba niepełnosprawna sama (a nie – jej pracodawca) taką osobę do pomocy w niezbędnych dla niej czynnościach – zatrudniła.

Opisanego wyżej wsparcia, jakie otrzymują pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne nie otrzymają także osoby niepełnosprawne, które zdecydują się na tzw. samozatrudnienie i otworzą działalność gospodarczą.

Pominięcie osób niepełnosprawnych prowadzących działalność gospodarczą w systemie wsparcia dla pracodawców, to duży mankament obecnego systemu. Zdarza się bowiem, że działalność gospodarczą prowadzą osoby niepełnosprawne, których ze względu na stan zdrowia. czy stopień sprawności nikt zatrudnić nie chce, a samodzielna działalność gospodarcza jest dla nich jedyną szansą na uczciwe zdobywanie środków utrzymania.

Kolejny problem, to sygnalizowana ostatnio chęć ograniczenia możliwości świadczenia usług asystenta osoby niepełnosprawnej. Osoba mająca pomagać osobie niepełnosprawnej dotrzeć na miejsce pracy, mająca reprezentować ją i pomagać w różnych czynnościach dnia codziennego ma zdaniem reprezentujących nas parlamentarzystów – vide: tekst o asystencie osoby niepełnosprawnej – być zatrudniana wyłącznie za pośrednictwem osobnych instytucji. Jeżeli ta koncepcja zostanie zrealizowana – być może nie będziemy już mogli samodzielnie zawrzeć umowy z osobą, która przecież często jest powiernikiem naszych tajemnic zawodowych i świadkiem najbardziej intymnych słabości.

Szczególnie ważne wydaje mi się to w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej, ale i jako pracownik zatrudniony na etacie, wolałabym korzystać z pomocy osoby, która nie będzie zależna od pracodawcy, ani też innych instytucji. Ingerencja Państwa w swobodę umów wydaje się tu szczególnie mocno uderzać w prawa obywatelskie osób niepełnosprawnych.

Kolejny mankament, to fakt, że wysokość możliwego wsparcia jest określona kwotowo, a nie jak dotąd – procentowo. W ostatniej nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zlikwidowano bezpośrednią zależność wysokości zwrotu kosztów zatrudnienia osoby niepełnosprawnej od aktualnej kwoty najniższego miesięcznego zatrudnienia. Oznacza to, że teraz każda ewentualna zmiana wysokości wsparcia będzie wymagała nowelizacji ustawy. Przedtem zmieniała się automatycznie, razem ze zmianą wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia.

Istniejące wsparcie dotyczy wyłącznie pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne na  podstawie umowy o pracę. Zatrudnienie osoby niepełnosprawnej na podstawie innej umowy cywilnoprawnej już takiego wsparcia jest pozbawione.

Zobacz też:

Zatrudnić osobę niepełnosprawną i otrzymać zwrot kosztów pracy.

Jak wyliczyć możliwy zwrot kosztów zatrudnienia osoby niepełnosprawnej?

Jaka firma przyjmie teraplegika?

Utraciłem sprawność – czy stracę pracę?