Niedawno na forum grupy Niepełnosprawni w portalu Goldenline.pl, padło pytanie, cyt.: „Czy dorabianie legalne na etacie przez osobę niepełnosprawną wiąże się z utratą renty?”
Już o tym pisałam. Takie pytania często się jednak powtarzają, odpowiedziałam więc tam i odpowiadam tu – raz jeszcze .
W przypadku renty orzeczonej z tytułu niezdolności do pracy, wchodzą w grę (m.in.) przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
art. 4 ust 5 ustawy o rehabilitacji wskazuje, że zaliczenie do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności osoby, nie wyklucza możliwości zatrudnienia tej osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadkach:
1) przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej;
2) zatrudnienia w formie telepracy.
Kontrolę w zakresie spełniania w/w warunku przeprowadza Państwowa Inspekcja Pracy.
Oznacza to, że obowiązujące przepisy dopuszczają podjęcie zatrudnienia (bez względu na jego prawną formę, n.p. umowa o pracę, umowa zlecenie itp) przez osoby zaliczone nawet do znacznego stopnia niepełnosprawności i z orzeczoną całkowitą niezdolnością do pracy.
Co więcej – nie tylko dopuszczają, ale nawet ustanawiają dofinansowania dla zatrudniających je pracodawców – o tym opowiem kiedy indziej.
Problem interpretacyjny dla lekarzy orzeczników rodzi brzmienie art. 12 ustawy o emeryturach i rentach, który stanowi, ze:
niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1).
Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust.2).
Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3).
Jeżeli jednak tylko na tym przepisie będziemy się opierać, to popełnimy błąd.
Zgodnie bowiem z art. 13 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.
Te warunki podałam na początku wypowiedzi.
Jeżeli zatem osoba ze stwierdzoną całkowitą niezdolnością do pracy znajdzie zatrudnienie, a jej stanowisko pracy:
1. będzie przystosowane do jej szczególnych potrzeb, wynikających z niepełnosprawności, bądź
2. będzie to telepraca,
3. a prawidłowość dostosowania stanowiska do potrzeb, wynikających ze stopnia i charakteru niepełnosprawności zatrudnianej osoby, zostanie skontrolowana przez Państwową Inspekcję Pracy,
to takie zatrudnienie nie może stanowić podstawy do ewentualnego podważenia decyzji lekarza orzecznika ZUS o niezdolności do pracy.
Ważne też, że wspomniana akceptacja dostosowania stanowiska pracy do niepełnosprawności przez Państwową Inspekcję Pracy nie jest ustanowiona przez ustawę jako wymóg, bezwzględnie konieczny do takiego zatrudnienia. Ustawa wskazuje jedynie Państwową Inspekcję Pracy jako ten podmiot, który jest uprawniony na zasadzie wyłączności do przeprowadzenia kontroli. Inne podmioty nie mogą tego uczynić. Kontrola przeprowadzona przez podmioty inne, niż Państwowa Inspekcja Pracy, nie będzie miała skutku w zakresie przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Podkreślam jednak – to są ogólne zasady, a każdy przypadek jest indywidualny.
Pozdrawiam i życzę powodzenia.