Ktoś z Państwa prowadzi działalność gospodarczą i korzysta z systemu SODiR?
Dla niekorzystających wyjaśnienie: jest to powiązany z tzw. „systemem wsparcia zatrudnienia osób niepełnosprawnych” elektroniczny system przesyłania do PFRON wniosków o refundację kosztów zatrudnienia (dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne) i refundację obowiązkowych składek na ubezpieczenie rentowe i emerytalne (dla niepełnosprawnych przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą). Skrót rozwija się w nazwę : System Obsługi Dofinansowania i Refundacji.
O tym jakie koszty mogą być zwrócone ze środków PFRON i na jakich zasadach pisałam m.in. tutaj:
Zatrudnić osobę niepełnosprawną i otrzymać zwrot kosztów pracy.
Jak wyliczyć możliwy zwrot kosztów zatrudnienia osoby niepełnosprawnej?
Pełnoprawna niepełnosprawność – czyli o wsparciu naszej (osób niepełnosprawnych) pracy raz jeszcze.
Wracając do meritum. Wniosek o refundację oznaczonych kosztów można składać najpóźniej do końca miesiąca, następującego po miesiącu w którym koszty poniesiono, a wymogiem dodatkowym jest poniesienie tych kosztów w ustawowym terminie. Czyli np. w przypadku składek na ubezpieczenie społeczne opłacanych przez przedsiębiorcę – do 10 dnia miesiąca (jeśli płaci tylko za siebie) i do 15 dnia miesiąca (gdy zatrudnia jeszcze kogoś, za kogo także opłaca składki). Tyle wynika z treści przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej
Po zarejestrowaniu wniosku i jego weryfikacji następuje wypłata refundacji.
Jakiś czas temu trafiłam na interpelację poselską, dotyczącą właśnie procesu weryfikacji wniosku i odpowiedzialności.
Sprawa dotyczyła nakazania zwrotu wypłacanej przez kilka lat refundacji składek. Przypominam: refundacja składek przysługuje beneficjentowi wyłącznie wtedy, gdy składki opłacił w terminie.
Po przeprowadzeniu kontroli wniosku i należności ewentualnej refundacji zapada decyzja o wypłacie.
W omawianym przypadku – wymaganej przepisami kontroli zabrakło, a za brak tej kontroli do odpowiedzialności finansowej i zwrotu wypłaconych refundacji został pociągnięty nie – zobowiązany do przeprowadzenia kontroli, lecz ten, który tej kontroli podlega z mocy ustawy, tj beneficjent.
Przedsiębiorca ten zwrócił się o pomoc do reprezentującego go Parlammentarzysty, a ten wystąpił z następującą interpelacją :
„Interpelacja do Ministra Pracy i Polityki Społecznej ws. nieprawidłowości w refundacji składek na ubezpieczenie społeczne ze środków PFRON
Szanowny Panie Ministrze,
chciałbym w niniejszej interpelacji zwrócić Pana uwagę na nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu refundacji składek na ubezpieczenie społeczne dla osób niepełnosprawnych z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), a w szczególności na związane z tym negatywne konsekwencje dla osób niepełnosprawnych.
Problem przedstawię na przykładzie petenta mojego biura poselskiego. Zainteresowany prowadzi działalność gospodarczą, i jako osoba posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności, wystąpił do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych o refundację składek na ubezpieczenie społeczne. Od 2010 r. Zainteresowany otrzymywał refundację składek, jednakże, nie posiadał wiedzy
o konieczności terminowego ich opłacania na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, co skutkowało opóźnieniami w ich uiszczaniu, przy czym najdłuższym okresem opóźnienia był okres 3 dni.
Nieterminowe opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne stało się podstawą
do wszczęcia postępowania o zwrot otrzymanych środków z PFRON. Wysokość żądanego zwrotu przekracza kwotę 6.000 zł bez odsetek, których doliczenie za okres od 2010 r. do dnia zapłaty, spowoduje, że ostateczna kwota żądanego zwrotu znacznie wzrośnie.
Jak podkreśla zainteresowany, od 2010 r. PFRON nie dostrzegł jakichkolwiek nieprawidłowości w refundacji składek. Pierwszą informacją jaką otrzymał zainteresowany, było zawiadomienie o wszczęciu procedury zwrotu.
W mojej ocenie, przedstawiony stan faktyczny wskazuje na nieprawidłowości
w funkcjonowaniu procedury refundacji składek na ubezpieczenie społeczne ze środków PFRON. Należy zauważyć, że przedmiotowe świadczenie ze środków Funduszu ma charakter świadczenia refundacyjnego i jest wypłacane „z dołu”, czyli po terminowym opłaceniu składki na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przez osobę niepełnosprawną. Powyższy tryb wypłaty refundacji, wskazuje na konieczność kontroli zasadności przekazania danej kwoty refundacji, poprzez sprawdzenie, czy w danym miesiącu składka na ubezpieczenie społeczne została uiszczona zgodnie z postanowienia ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W przypadku stwierdzonych nieprawidłowości świadczenie nie powinno zostać wypłacone.
Procedurę przyznawania środków w ramach refundacji składek na ubezpieczenie społeczne osób niepełnosprawnych wskazuje Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.). Zgodnie z art. 25a, osoba niepełnosprawna wykonująca działalność gospodarczą składa Funduszowi wniosek o wypłatę refundacji składek na ubezpieczenia społeczne za dany miesiąc. Fundusz, w terminie 14 dni od dnia otrzymania kompletnego
i prawidłowo wypełnionego wniosku o wypłatę refundacji składek, przekazuje na rachunek bankowy wnioskodawcy kwotę refundacji. Przywołany przepis w ustępie 6. stanowi również,
że jeżeli wnioskodawca posiada zaległości w zobowiązaniach wobec Funduszu przekraczające ogółem kwotę 100 zł, Prezes Zarządu Funduszu wydaje decyzję
o wstrzymaniu refundacji składek na ubezpieczenia społeczne do czasu uregulowania zaległości przez wnioskodawcę.
Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że skoro osoba niepełnosprawna składa co miesiąc wniosek o refundację składek na ubezpieczenie społeczne, to co miesiąc wniosek podlega weryfikacji. W przypadku stwierdzonych nieprawidłowości- do których niewątpliwie należy zaliczyć nieterminowe opłacenie składki, o której refundację wystąpiono- środki nie powinny zostać wypłacone. Jeżeli natomiast doszło do wypłaty refundacji to jest
to świadczenie nienależne, stanowiące zaległość w zobowiązaniach na rzecz Funduszu,
i w przypadku, gdy przekracza kwotę 100 zł, Prezes Zarządu Funduszu powinien wydać decyzję o wstrzymaniu refundacji składek.
Gdyby w przedstawionym stanie faktycznym doszło do właściwego zastosowania powyższej procedury to sytuacja nienależnie wypłacanej refundacji przez okres kilku lat nie miałaby miejsca, bowiem fakt nienależnego świadczenia zostałby zauważony podczas weryfikacji kolejnego wniosku, zaś procedura wypłacania dalszych refundacji wstrzymana.
W przedstawionej sprawie, de facto naruszenia prawa dopuścił się PFRON poprzez wypłatę świadczenia w przypadku, gdy nie zostały spełnione warunki formalne do otrzymania refundacji (terminowe opłacenie składki), a nie osoba niepełnosprawna.
Przerzucenie ciężaru odpowiedzialności za otrzymaną refundacje na osobę niepełnosprawną stoi w sprzeczności z ideą wsparcia i pomocy dla tej grupy społecznej.
Chciałbym zaznaczyć, że to na organie spoczywa obowiązek przestrzegania procedury przyznawania refundacji i kontroli wydatkowanych środków. Kontrola, w szczególności powinna mieć charakter uprzedni, a nie następczy, czyli już po przekazaniu środków i to po wielu latach od ich wypłacenia. Beneficjent refundacji krzywdzony jest działaniem PFRON, który wszczyna procedury zwrotu nienależnie otrzymanego świadczenia po kilku latach
od zaistnienia zdarzenia uzasadniającego zwrot. Takie działanie organu potęguje niekorzystną sytuację osoby niepełnosprawnej, bowiem prowadzi do naliczania odsetek. Wobec powyższego, trudno ustrzec się przed zarzutem, że PFRON celowo wyczekuje na narastające odsetki, będące łatwym zyskiem, który może wspomóc niski budżet. Niestety zysk osiągany jest kosztem osoby niepełnosprawnej i przeczy istocie oraz założeniom funkcjonowania funduszu.
Ponieważ przedstawiony problem nie ma charakteru incydentalnego, lecz dotyka wielu osób -zgodnie z danymi, które otrzymałem od Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, problem bezpośrednio dotyczy kilkuset osób, a może zaistnieć wobec kilkudziesięciu tysięcy beneficjentów Funduszu- uważam za niezbędne, podjęcie przez Pana niezwłocznych działań mających na celu jego rozwiązanie.
W mojej ocenie, tylko mechanizmy kontrolne są w stanie wyeliminować problem nienależnie przekazanych refundacji, i wbrew twierdzeniom Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, nie będą stanowić przeszkody w dostępie do świadczenia, lecz zapewnią ochronę beneficjentów Funduszu przed dotkliwymi konsekwencjami ich zwrotu. Nie mogę się również zgodzić z twierdzeniem, że comiesięczne badanie prawidłowości opłacenia składek przez beneficjenta w znaczący sposób wydłuży czas oczekiwania na refundację. W dobie zinformatyzowanych baz danych, każdorazowa weryfikacja terminowości w opłacaniu składek nie stanowi bariery, co więcej, zoptymalizuje działania PFRON eliminując dochodzenie zwrotów nienależnie wypłaconych świadczeń.
Mając powyższe na uwadze, proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania
Pyt.1. Czy PFRON dopuścił się naruszenia prawa poprzez niezastosowanie bądź niewłaściwe zastosowanie art. 25a Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.), skutkujące przekazaniem środków Funduszu, mimo nie spełnienia przesłanek do ich wypłaty?
Pyt. 2. Czy zamierza Pan podjąć działania zmierzające do wprowadzenia odpowiednich mechanizmów kontroli zasadności przekazywania środków, w ramach refundacji składek na ubezpieczenie społeczne dla osób niepełnosprawnych prowadzących działalność gospodarczą, polegających na każdorazowej weryfikacji terminowości opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne?
Marcin Witko
Poseł na Sejm RP”
Jaka była odpowiedź? Oto jej treść:
„ODPOWIEDŹ NA INTERPELACJE
sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 21724
Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pana posła Marcina Witko z dnia 9 października 2013 r. (znak: SPS-023-21724) w sprawie zobowiązywania beneficjentów pomocy w formie refundacji kosztów składek na ubezpieczenia społeczne, uprzejmie wyjaśniam, że taki obowiązek, w przypadku pomocy przyznanej niezgodnie z prawem lub wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem, statuują zarówno przepisy prawa krajowego, jak i wspólnotowego. Konieczność zwrotu środków jest niezależna od tego, kto naruszył przepisy dotyczące przyznania pomocy publicznej: beneficjent pomocy publicznej czy organ udzielający tej pomocy.
Podkreślenia wymaga, że pomoc udzielana przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w formie refundacji kosztów składek poniesionych przez niepełnosprawnych przedsiębiorców na ubezpieczenia społeczne jest przyznawana automatycznie w oparciu o oświadczenia pracodawcy w zakresie terminowego regulowania składek na ubezpieczenie społeczne. Jest to wyrazem zaufania organów państwa do obywatela i, jak pokazuje praktyka, ten system zdaje egzamin. W 2012 r. z tej formy pomocy skorzystało prawie 33 000 niepełnosprawnych przedsiębiorców na łączną kwotę ponad 73 mln zł.
W ciągu ostatnich trzech lat wydano decyzje nakazujące zwrot środków na łączną kwotę 606 896 zł w stosunku do 293 osób. Z uwagi na fakt, że pierwsze decyzje w zakresie zwrotu refundacji podejmowane były dopiero w 2012 r., dane dotyczą faktycznie lat 2012 i 2013. Według stanu na dzień 11 września 2013 r. w 2012 r. w odniesieniu do 69 osób podjęte zostały decyzje nakazujące zwrot refundacji na łączną kwotę 84 561,65 zł. W roku 2013 w odniesieniu do 224 osób podjęte zostały decyzje nakazujące zwrot refundacji na łączną kwotę 522 335,14 zł.
Zdaję sobie sprawę, że jakkolwiek w kontekście ogólnej puli środków przeznaczonych na ten instrument wsparcia kwota środków należnych do zwrotu nie jest duża, to dla mikroprzedsiębiorców korzystających z tej formy wsparcia jest ona bardzo dolegliwa. Z tego powodu zalecę Państwowemu Funduszowi Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wzmocnienie działań mających na celu ustalenie rzeczywistego uprawnienia do uzyskania refundacji składek na ubezpieczenia społeczne poprzez sprawdzanie danych gromadzonych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na etapie analizy wniosków o wypłatę pomocy publicznej w tej formie.
Z szacunkiem
Sekretarz stanu
Jarosław Duda
Warszawa, dnia 8 listopada 2013 r.”
Tu znajdziecie Państwo źródło‚, a także treść – interpelacji i odpowiedzi na nią.
Po przeczytaniu obu – zajmie to zaledwie kilka minut – rodzi się pytanie:
czy odpowiadający zadał sobie trud zapoznania się z treścią interpelacji?…
Podpowiedź:
– Odpowiadający nie odpowiedział na żadne z pytań interpelacji, a co więcej – pomylił osobę niepełnosprawną prowadzącą działalność gospodarczą (bohatera interpelacji) z pracodawcą zatrudniającym osoby niepełnosprawne.
Między nami mówiąc potrafię zrozumieć, że weryfikacja daty przelewu wiąże się z prawidłowym funkcjonowaniem systemu połączeń na linii ZUS-PFRON i to może stanowić pewną trudność. Nie można się jednak zgodzić z niezasadnym przerzucaniem odpowiedzialności na stronę ewidentnie słabszą w tym sporze.
Wydaje się więc, że ostatnie zmiany w formularzach Wn-U-G, które wprowadziły dodatkowo rubryki, w których wnioskodawca podaje termin dokonania przelewu i obowiązujący go termin zapłaty są próbą rozwiązania tego problemu:)
No cóż, zawsze to coś, szkoda jednak, ze nowe formularze źle działają w nowszych wersjach systemu Java, ale może i to się kiedyś poprawi..
Osoba niepełnosprawna potrzebuje czasem pomocy innej osoby.
Praca na rencie. Blog 